Kim jest Scrum Master — Co robi, Rola w Zespole i Transformacji Agile

Kim jest Scrum Master?

Scrum Master to osoba odpowiedzialna za promowanie i wspieranie Scruma w zespole, w otoczeniu zespołu (wśród klientów i interesariuszy) oraz w całej organizacji. Jego głównym zadaniem jest ułatwianie wdrażania Scruma, czyli prostych ram postępowania metodyki Agile, skoncentrowanych na ograniczonych czasowo iteracjach (Sprintach). Rola Scrum Mastera jest jednak często mylnie rozumiana. Nie jest to osoba, która tylko „robi karteczki” albo dba o dobre samopoczucie zespołu. To lider służebny (ang. servant leader), który wspiera zespół, Product Ownera i organizację w stosowaniu Scruma. Jego odpowiedzialność nie kończy się na facylitacji wydarzeń – obejmuje również wpływ na system pracy, wspieranie empiryzmu i rozwój zrozumienia Scruma w całym otoczeniu organizacyjnym.

“The Scrum Master is accountable for establishing Scrum as defined in the Scrum Guide.”
“The Scrum Master is accountable for the Scrum Team’s effectiveness.“
Scrum Guide 2020

Scrum Master jako servant leader

W złożonym i niepewnym środowisku lider służebny nie narzuca zespołowi rozwiązań, lecz pomaga mu odkryć najlepszą drogę. Scrum Master wspiera Developerów w zrozumieniu kontekstu biznesowego, usuwa napotkane przeszkody i buduje atmosferę zaufania i współpracy, która sprzyja samodzielnemu podejmowaniu decyzji i innowacyjności.

Kim Scrum Master NIE jest?

• Nie jest kierownikiem projektu (Project Managerem) w tradycyjnym rozumieniu. Nie przydziela zadań i nie rozlicza z postępów w taki sposób.
• Nie odpowiada bezpośrednio za dostarczenie produktu. Jego rolą jest stworzenie warunków, w których Developerzy mogą efektywnie dostarczać wartość.
• Nie zarządza ludźmi w sensie hierarchicznym. Nie ocenia, nie awansuje, nie zwalnia członków zespołu scrumowego.
• Nie zarządza zadaniami w Sprincie. To Developerzy samodzielnie organizują swoją pracę w ramach Sprintu.

Główne obowiązki Scrum Mastera

Praca z Zespołem Scrumowym

Scrum Master jest mentorem i coachem dla Developerów. Pomaga im w ciągłym doskonaleniu swoich umiejętności i procesów pracy. Więcej na ten temat możesz dowiedzieć się podczas szkolenia Professional Scrum Master (PSM).

• Pomoc w zrozumieniu i stosowaniu zasad Scruma: Wyjaśnia zasady, wartości i praktyki Scruma, dba o ich przestrzeganie i pomaga zespołowi zrozumieć, dlaczego są one ważne. Uczy o podejściu Agile i podejściu empirycznym w praktyce.
• Usuwanie przeszkód (Impediments): Identyfikuje i usuwa wszelkie przeszkody, które utrudniają Developerom osiągnięcie Celu Sprintu. Mogą to być problemy techniczne, organizacyjne, interpersonalne, brak dostępu do informacji itp.
• Facylitacja wydarzeń Scrumowych: Prowadzi spotkania Scrumowe (Sprint Planning, Sprint Review, Sprint Retrospective) w sposób efektywny i angażujący, dbając o to, aby miały one ustalone cele i przynosiły wartość. Na początku wdrażania Scruma Scrum Master prowadzi wszystkie spotkania, jednak stopniowo oddaje facylitację wydarzeń w ręce reszty zespołu.
• Wspieranie samoorganizacji Developerów: Pomaga zespołowi w stawaniu się bardziej samodzielnym i odpowiedzialnym za swoją pracę. Zachęca do podejmowania własnych decyzji i rozwiązywania problemów. Zachęca do tworzenia odpowiednich zadań, przepływu informacji na bieżąco i wspólnym planowaniu bez managera.
• Wzmacnianie odpowiedzialności zespołu za produkt: Wspiera zespół w zrozumieniu wizji produktu i Celu Sprintu, a także w dążeniu do dostarczania wysokiej jakości oprogramowania. Przypomina o Definicji Ukończenia, facylituje sprawdzanie jej przestrzegania i zachęca do zwiększania jakości produktu z czasem.
• Coaching zespołu: Pomaga zespołowi w identyfikowaniu obszarów do poprawy i wspiera ich w procesie ciągłego doskonalenia. Zadaje mocne, otwarte pytania, które pomagają odkryć nowe rozwiązania.
• Mediacja konfliktów: Pomaga w rozwiązywaniu konfliktów wewnątrz zespołu i z interesariuszami doprowadzając do konsensusu. Przypomina o Wartościach Scrum i kontrakcie na pracę w zespole, kiedy pojawiają się konflikty.

Praca z Product Ownerem

Scrum Master wspiera Właściciela Produktu w efektywnym zarządzaniu Backlogiem Produktu i maksymalizowaniu wartości dostarczanego produktu. Nie wyręcza go, ale pomaga w zrozumieniu priorytetów, wartości i w efektywnej komunikacji z Developerami. Scrum Master nie zarządza Backlogiem Produktu, ale dba o to, żeby był on transparentny, zrozumiały i użyteczny. Możesz pogłębić ten temat na szkoleniu Professional Scrum Product Owner (PSPO). Często pojawiają się uczestnicy PSPO z potrzebą lepszego wparcia Product Ownera.

• Wspieranie w definiowaniu Wizji Produktu i Celów: Pomaga Product Ownerowi w jasnym sformułowaniu wizji produktu i celów strategicznych. Pomaga odnaleźć się w zwinnym środowisku osobom bez doświadczenia.
• Facylitacja pracy z Backlogiem Produktu: Wspiera Product Ownera w organizacji i priorytetyzacji Backlogu Produktu, np. poprzez sesje Refinementu. Pokazuje Product Ownerowi jak tworzyć prognozy długofalowe i przekładać wizję i strategię na Product Backlog, który jest jasny i zrozumiały. Wspiera w pielęgnacji elementów.
• Ułatwianie komunikacji z Developerami: Pomaga Product Ownerowi w efektywnej komunikacji z Developerami, zapewniając jasne zrozumienie wymagań i oczekiwań. Uczy zrozumienia domeny biznesowej i technicznej tak, żeby wszyscy mówili tym samym językiem. Zachęca do ciągłej interakcji w zespole i z interesariuszami, żeby lepiej zrozumieć zakres pracy.
• Promowanie zrozumienia wartości biznesowej: Pomaga Developerom zrozumieć wartość biznesową poszczególnych elementów Backlogu Produktu. Uczy patrzenia na efekty i korzyści biznesowe a nie ilość zrealizowanych punktów.

Praca z organizacją

Scrum Master to również agent zmiany w całej organizacji. Pracuje z różnymi działami (HR, sprzedaż, compliance, menedżerowie liniowi) i osobami na różnych szczeblach, pomagając im zrozumieć, które interakcje i struktury wspierają Developerów, a które stanowią przeszkodę w efektywnym stosowaniu Scruma. Wspiera organizację w rozwoju myślenia Agile na poziomie systemowym, promując kulturę współpracy, transparentności i ciągłego doskonalenia.

• Usuwanie przeszkód systemowych: Identyfikuje i pomaga w usuwaniu przeszkód, które wykraczają poza możliwości Developerów i wymagają interwencji na poziomie organizacji.
• Promowanie Scruma i Agile: Promuje zasady i wartości Agile w całej organizacji, edukując i przekonując do korzyści płynących z tego podejścia.
• Wspieranie transformacji Agile: Aktywnie uczestniczy w procesie transformacji Agile w organizacji, pomagając w dostosowaniu struktur, procesów i kultury do zwinnych metod pracy.
• Coaching menedżerów: Wspiera menedżerów w zrozumieniu ich nowej roli w środowisku Agile i pomaga im w budowaniu zespołów opartych na zaufaniu i autonomii.

Postawy Scrum Mastera

Skuteczny Scrum Master przyjmuje różne postawy (stances) w zależności od sytuacji i potrzeb zespołu. Do najczęściej wykorzystywanych należą:

• Nauczyciel: Wyjaśnia zasady, praktyki i wartości Scruma, edukuje zespół i organizację.
• Coach: Pomaga zespołowi i jednostkom w rozwoju ich potencjału, zadając pytania, prowokując do refleksji i wspierając w samodzielnym znajdowaniu rozwiązań.
• Facylitator: Prowadzi spotkania w sposób efektywny, dbając o zaangażowanie wszystkich uczestników i osiągnięcie zamierzonych celów.
• Mentor: Dzieli się swoim doświadczeniem i wiedzą, doradzając i wspierając zespół w podejmowaniu trudnych decyzji.
• Usuwacz Przeszkód (Impediment Remover): Aktywnie identyfikuje i usuwa wszelkie bariery utrudniające pracę zespołu.
• Agent Zmiany: Inicjuje i wspiera zmiany w organizacji, które przyczyniają się do lepszego funkcjonowania zespołów Scrumowych.
• Służebny Lider: Stawia potrzeby zespołu na pierwszym miejscu, wspiera jego rozwój i dba o jego dobre samopoczucie.

Usuwa przeszkody na drodze Zespołu Scrumowego

Scrum Master aktywnie pracuje nad usuwaniem przeszkód, które utrudniają Developerom osiągnięcie Celu Sprintu. Mogą to być między innymi:

• Brak zrozumienia Scruma: Zespół lub organizacja nie rozumieją zasad, wartości i praktyk Scruma, co prowadzi do nieefektywnego stosowania frameworku. Interwencją Scrum Mastera może być edukacja, coaching i mentoring.
• Formowanie Zespołu Scrumowego: Problemy z formowaniem się zespołu, takie jak brak jasnych ról, odpowiedzialności, zaufania lub efektywnej komunikacji. Scrum Master może wspierać budowanie zespołu poprzez facylitację spotkań integracyjnych, warsztatów na temat współpracy i komunikacji.
• Praktyki inżynieryjne: Niewystarczające umiejętności techniczne zespołu, przestarzałe narzędzia lub nieskuteczne praktyki wytwarzania oprogramowania (np. brak testów automatycznych, słaba jakość kodu). Scrum Master może wspierać zespół w podnoszeniu jakości poprzez coaching techniczny, promowanie dobrych praktyk i usuwanie przeszkód związanych z infrastrukturą.
• Zależne procesy: Nieefektywne procesy w innych częściach organizacji, które mają wpływ na pracę Zespołu Scrumowego (np. długi czas oczekiwania na akceptację budżetu, skomplikowane procedury wdrożeniowe). Scrum Master może współpracować z innymi działami, aby usprawnić te procesy lub znaleźć obejścia.
• Procesy organizacyjne: Przestarzałe struktury organizacyjne, biurokracja, brak wsparcia ze strony kierownictwa dla Agile, kultura oporu wobec zmian. Scrum Master pełni rolę agenta zmiany, edukując organizację, promując wartości Agile i pomagając w transformacji.

Interwencje Scrum Mastera

Na co dzień Scrum Master podejmuje różnorodne działania, aby wspierać zespół i organizację poprzez:

• Wskazywanie kierunku: Pomaga zespołowi zrozumieć jak wygląda stan idealny, upewniając się, że wszyscy zmierzają w tym samym kierunku.
• Nauczanie: Edukuje zespół i organizację na temat Scruma, Agile i dobrych praktyk.
• Utrzymywanie Scruma: Dba o to, aby zespół przestrzegał zasad i praktyk Scruma, interweniując w przypadku odchyleń.
• Aktywnie nic nie robi: Pozwala zespołowi na samodzielne rozwiązywanie problemów i podejmowanie decyzji, interweniując tylko wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne.
• Podejmowanie działania: Usuwa przeszkody, które uniemożliwiają zespołowi efektywną pracę jeśli zespół nie potrafi sobie z nimi poradzić lub kiedy działania interesariuszy lub zespołu są ryzykowne i potencjalnie niebezpieczne
• Facylitacja: Prowadzi spotkania Scrumowe i inne warsztaty w sposób efektywny i angażujący.
• Coaching: Wspiera zespół i poszczególnych członków w rozwoju ich umiejętności i potencjału.

Co Scrum Master robi na co dzień?

Scrum Master w swojej codziennej pracy podejmuje wiele interwencji, mających na celu wsparcie zespołu i organizacji. Oto kilka przykładów:

• Gdy zespół ma problem z samoorganizacją: Scrum Master może poprowadzić warsztat na temat technik planowania pracy lub pomóc zespołowi w zdefiniowaniu jasnych zasad współpracy.
• Gdy Product Owner ma trudności z priorytetyzacją Backlogu: Scrum Master może zaproponować techniki priorytetyzacji oparte na wartości biznesowej lub pomóc w zorganizowaniu sesji Refinementu z udziałem interesariuszy.
• Gdy w zespole pojawiają się konflikty: Scrum Master może pełnić rolę mediatora, pomagając stronom w znalezieniu rozwiązania i dojściu do konsensusu.
• Gdy zespół nie realizuje Celu Sprintu: Scrum Master może pomóc zespołowi w analizie przyczyn niepowodzenia i wyciągnięciu wniosków na przyszłość podczas Retrospektywy.
• Gdy organizacja nie rozumie potrzeby zmian: Scrum Master może organizować prezentacje, warsztaty lub spotkania z menedżerami, aby wyjaśnić korzyści płynące ze Scruma.
• Gdy zespół traci motywację: Scrum Master może zorganizować spotkanie integracyjne lub pomóc zespołowi w wizualizacji postępów i osiągnięć.

Różnica między Project Managerem a Scrum Masterem

Rola Project Managera tradycyjnie skupia się na dowiezieniu projektu w określonym czasie, budżecie i zakresie (tzw. żelazny trójkąt projektu). Project Manager jest odpowiedzialny za planowanie, organizowanie, monitorowanie i kontrolowanie wszystkich aspektów projektu. Często zarządza zespołem w sposób hierarchiczny, przydzielając zadania i rozliczając z postępów.

Z kolei Scrum Master koncentruje się na procesie i efektywności Developerów. Jego głównym celem jest stworzenie środowiska, w którym zespół może samodzielnie organizować swoją pracę i dostarczać wartość w sposób ciągły i zrównoważony. Scrum Master nie zarządza ludźmi ani zadaniami, ale wspiera zespół w stosowaniu Scruma, usuwa przeszkody i pomaga w ciągłym doskonaleniu. Jego odpowiedzialność leży w optymalizacji procesu i budowaniu samoorganizującego się zespołu.

Łączenie ról ze Scrum Masterem

Według Scrum Guide, nie jest zalecane łączenie roli Scrum Mastera z rolą Product Ownera. Wynika to z potencjalnego konfliktu interesów. Product Owner jest odpowiedzialny za maksymalizację wartości produktu, co często wiąże się z podejmowaniem trudnych decyzji dotyczących priorytetów. Scrum Master natomiast powinien być bezstronnym moderatorem i coachem, wspierającym cały Zespół Scrumowy (składający się z Product Ownera, Scrum Mastera i Developerów). Łączenie tych ról może prowadzić do sytuacji, w której jedna perspektywa dominuje nad drugą, co negatywnie wpływa na efektywność zespołu i wartość dostarczanego produktu. Więcej na ten temat możesz przeczytać w artykule “The Scrum Master is a Servant-Leader” na blogu Kena Schwabera.

Łączenie roli Scrum Mastera z rolą Developera jest możliwe, ale może być mało efektywne, zwłaszcza gdy Developerzy napotykają wiele przeszkód. Jeśli Scrum Master jest jednocześnie aktywnym Developerem, może mieć trudności z poświęceniem wystarczającej ilości czasu i uwagi na usuwanie przeszkód i wspieranie zespołu. Ponadto zespół może mieć trudności z jednoznacznym traktowaniem takiej osoby – czy jest ona liderem wspierającym proces, czy po prostu jednym z programistów. W sytuacji, gdy zespół jest dojrzały i nie napotyka wielu problemów, takie połączenie ról może być mniej problematyczne, ale w większości przypadków dedykowany Scrum Master jest bardziej wartościowy.

Podsumowanie

Scrum Master to nie tylko rola techniczna, to przede wszystkim rola systemowa i liderska. To osoba, która widzi więcej niż tylko Backlog Produktu i Zespół Scrumowy. Ktoś, kto potrafi zadawać trudne pytania, kwestionować status quo i tworzyć przestrzeń do realnej zmiany. To nie jest zawód “od karteczek”. To rzeczywista odpowiedzialność w organizacji, która traktuje Agile poważnie i dąży do ciągłego doskonalenia.

Najczęściej zadawane pytania

• Jak zostać Scrum Masterem? Można ukończyć szkolenie certyfikujące, zdobyć doświadczenie w pracy z zespołami Agile, dużo czytać i praktykować. Więcej na naszym kanale YouTube.
• Czy Scrum Master musi być osobą techniczną? Nie, wiedza techniczna nie jest wymagana, ale zrozumienie procesu wytwarzania oprogramowania jest pomocne.
• Jakie są ścieżki rozwoju dla Scrum Mastera? Można rozwijać się w kierunku Agile Coacha, zdobywając wiedzę o skalowaniu, innych metodach takich jak Kanban oraz umiejętności potrzebne przy różnych postawach i interwencjach Scrum Mastera. Zachęcamy do zapoznania się ze ścieżką rozwoju kompetencji.

Terminy Szkoleń Professional Scrum Master