Agile w sektorze publicznym? Da się!

Agile nie może być używany do projektów typu fixed-scope! Agile nie nadaje się do przetargów! Agile w sektorze publicznym jest niemożliwy! Słyszałem to nie raz. Na szkoleniu ze Scrum pojawia się przynajmniej jedna osoba szukająca dziury w całym. Szukanie dziury najłatwiejsze jest przez tworzenie przypadków brzegowych. W dużym projekcie, w finansach, w państwowym? Wiedziałem o projekcie Everest w PZU i pracach w Ministerstwie Gospodarki. Ale teraz mamy coś znacznie lepszego i to czarno na białym.

Centrum Projektów Cyfrowa Polska opublikowało Opinię prawną w sprawie możliwości i sposobu wykorzystania metodyki agile w projektach informatycznych realizowanych z zastosowaniem ustawy – prawo zamówień publicznych. Kiedy zobaczyłem informację o publikacji tego dokumentu byłem nastawiony sceptycznie, ale też zaciekawiony. Bałem się, że właśnie jakiś project manager, który nie widział Agile na oczy napisał tekst, który stanie się wiążącą wykładnią na lata. A tutaj niespodzianka, po pierwszych stronach pojawił się na mojej twarzy uśmiech. W dokumencie jest zawarte dużo solidnej i konkretnej wiedzy. Przypadek? Nie sądzę. Dokument został przygotowany przez kancelarię Maruta Wachta sp. j. . Mówi Ci to coś? A nazwisko Łukasz Węgrzyn? Łukasz Węgrzyn od lat występuje na konferencjach związanych z tematem Agile i opowiada o pisaniu umów, które pozwalają na współpracę w zwinnym podejściu. Łatwo rozmawiać o zwinnych umowach, ale nie każdy potrafi to połączyć z meandrami polskiego prawa. Jeśli nie znasz tego nazwiska, to chyba za mało bywasz na konferencjach poświęconych tematowi Agile. Łukasz Węgrzyn występował m.in.na Agile w Biznesie 2015 i w Agile By Example 2016.

Dlaczego Agile?

Wróćmy teraz do samego opracowania. Na osiemdziesięciu pięciu stronach znajdziemy dużo wartościowej treści. Agile jest bardzo dobrze opisany jako z jednej strony zbiór metod, a z drugiej strony kompleksowe podejście dostarczania produktów. Znajdziemy tutaj nie tylko Manifest Agile, ale także dwanaście zasad. Metody zwinne zostały porównane z podejściem kaskadowym, czyli waterfall. Padają jasne i kategoryczne stwierdzenia na korzyść Agile. Autorzy opracowania sięgali do źródeł takich jak Chaos Report.

I nie stronili od wyciągania wniosków z przestudiowanych projektów na przykład w kwestii śledzenia postępów

W waterfall “zamawiający nie dysponuje realnymi mechanizmami weryfikacji informacji przedstawionych przez wykonawcę, tym samym kontrola i weryfikacja postępów prac mają najczęściej wyłącznie formalny charakter”, natomiast “W modelu Agile postępy projektu są kontrolowane w sposób ciągły poprzez bieżącą weryfikację dostarczanych iteracyjnie kolejnych fragmentów oprogramowania, które składa się na produkt.”

Stawiane w opinii tezy są poparte Case Study z polskiego rynku takimi jak projekt „Everest”, zrealizowany przez Grupę PZU, Moje ING, Allegro. Mamy również opisane przykłady zagraniczne z obszaru Unii Europejskiej w postaci HaMIS dla portu w Rotterdamie i Danish Business Authority. Analiza waterfall została przedstawiona na podstawie projektu Informatycznego Systemu Osłony Kraju przed nadzwyczajnymi zagrożeniami (ISOK).

Czy i jak korzystać z Agile?

W opracowaniu pada stwierdzenie “Aktualna regulacja polskiej ustawy Prawo zamówień publicznych, […] przewiduje szereg mechanizmów pozwalających na realizację projektów IT w sektorze publicznym zgodnie ze zwinnymi metodykami wytwarzania i zarządzania projektami informatycznymi.”, które oczywiście jest jasnym sygnałem i zielonym światłem dla korzystania z Agile. Mamy to czarno na białym oraz z oficjalnymi logo Centrum Projektów i Unii Europejskiej.

Wskazana drogą do wykorzystania Agile w zamówieniach publicznych jest Partnerstwo innowacyjne.

“Partnerstwo innowacyjne, ze względu na możliwość prowadzenia przez strony dość elastycznej współpracy, wyłamuje się ze sztywnych ram procedur udzielania zamówień klasycznych, a tym samym daje zdecydowanie więcej możliwości niż klasyczne, znane wszystkim do tej pory, procedury udzielania zamówień publicznych. Celowe jest zatem także wykorzystywanie tego trybu udzielania zamówień publicznych do implementacji w danym projekcie metodyk Agile.”

„Partnerstwo innowacyjne to tryb udzielenia zamówienia, w którym w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie o zamówieniu zamawiający zaprasza wykonawców dopuszczonych do udziału w postępowaniu do składania ofert wstępnych, prowadzi z nimi negocjacje, a następnie zaprasza do składania ofert na opracowanie innowacyjnego produktu, usług lub robót budowlanych niedostępnych na rynku oraz sprzedaż tych produktów, usług lub robót budowlanych”.

„Przez innowacyjny produkt, usługę lub robotę budowlaną należy rozumieć nowy lub znacznie udoskonalony produkt, usługę lub proces, w tym proces produkcji, budowy lub konstrukcji, nową metodę marketingową lub nową metodę organizacyjną w działalności gospodarczej, organizowaniu pracy lub relacjach zewnętrznych.”

Dużą część opinii stanowią gotowe do wykorzystania wskazówki dotyczące przygotowywania umów w taki sposób, żeby zamawiający i dostawca mogli pracować w modelu Agile. Autorzy wymienili sześć czynników zwinności charakterystycznych dla zwinnych umów. Dla niecierpliwych mamy gotową tabelkę na stronie 83 z propozycją implementacji z kontekście prawa zamówień publicznych.

Czy Agile będzie od jutra?

Sama opinia jest oczywiście bardzo dobrym znakiem i kagankiem oświaty niesionym pod rządowe strzechy. Ale czy to znaczy, że już jutro będzie można tak współpracować? Niestety opinia nie pozostawia złudzeń.

“Bazując na doświadczeniu innych państw, warto podkreślić, że zaadaptowanie modelu Agile do realizacji przedsięwzięć IT na rynku publicznym nie jest procesem łatwym i krótkotrwałym.”

Autorzy zauważyli potrzebę pokonania pewnych wyzwań na drodze do zwinności w obszarze zamówień publicznych. Wymienili tutaj między innymi nawyki, braki kompetencyjne personelu administracyjnego odpowiedzialnego za realizację projektów informatycznych na rynku publicznym i politykę zakupową. Do wprowadzenia odpowiednich zmian i uzupełnienia wiedzy oczywiście potrzebujemy czasu.

Czy warto przejść na model Agile?

Autorzy opini jasno wymieli konkretne korzyści płynące z wykorzystania Agile. Co ciekawe możemy zauważyć również korzyści społeczne:

Zapraszamy do pobrania pełnego raportu i przeczytania całości.Dzięki uprzejmości kancelarii Maruta Wachta sp. j. i możemy Wam udostępnić wersję tekstową PDF. Jeszcze raz podkreślę, że autorzy wykonali kawał dobrej roboty i otworzyli możliwości do budowania nowych rozdziałów historii w projektach informatycznych sektora administracyjnego.